Οι Κέλτες έχουν περιγραφεί για πολύ καιρό ως ένας βάρβαρος και άγριος λαός, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο συναρπαστική από αυτή την επιφανειακή ετικέτα. Από την κοινωνική οργάνωση μέχρι τις πολεμικές τους τελετές, από τους ελίτ μισθοφόρους μέχρι τους πολεμιστές που πολεμούσαν γυμνοί, ήταν πολύ πιο περίπλοκοι και δομημένοι από ό,τι νομίζουμε. Μεταξύ δουλείας, πνευματικότητας και μοναδικών στρατιωτικών στρατηγικών, υπάρχουν περιέργειες για τους Κέλτες που ποτέ δεν μας έχουν πει αλλά είναι σωστό να γνωρίζουμε.
Περιέργειες για τους Κέλτες: μια πολυεπίπεδη και καλά οργανωμένη κοινωνία
Η κελτική κοινωνία ήταν δομημένη με πολύπλοκο τρόπο, χωρισμένη σε τρεις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Στην κορυφή ήταν οι ευγενείς, ακολουθούμενοι από τους πολεμιστές και τους παραγωγούς. Οι ευγενείς κυβερνούσαν τις φυλές και συχνά συνοδεύονταν από δρυΐδες, που λειτουργούσαν ως πνευματικοί και πολιτικοί σύμβουλοι. Οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονταν σε συνελεύσεις, υπογραμμίζοντας μια μορφή πρωτο-δημοκρατίας μέσα στις φυλές.
Αν και η δουλεία δεν ήταν κεντρική στην κελτική οικονομία, οι αιχμάλωτοι πολέμου ανταλλάσσονταν μερικές φορές με τους Ρωμαίους με αντάλλαγμα πολυτελή αγαθά, όπως κρασί και χρυσά νομίσματα, αυξάνοντας έτσι το κύρος των αρχηγών των φυλών. Το κοινωνικό σύστημα, λοιπόν, ήταν πιο περίπλοκο από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε.
Πολεμιστές ναι, αλλά η τέχνη ήταν σημαντική
Οι Κέλτες έτρεφαν βαθιά λατρεία για την τέχνη και για εκείνους που την ασκούσαν. Οι Δρυΐδες, θεωρούμενοι ως “άνθρωποι της τέχνης”, απολάμβαναν τεράστια προνόμια, όπως και οι βάρδοι, οι σιδηρουργοί και οι τεχνίτες. Οι ευγενείς όχι μόνο περιβάλλονταν από αυτούς τους καλλιτέχνες, αλλά συχνά αυτοανακηρύσσονταν και οι ίδιοι λάτρεις της τέχνης, εκμεταλλευόμενοι το πολιτιστικό κύρος για να εδραιώσουν την κοινωνική τους θέση.
Τα πολυτελή όπλα και τα κελτικά κοσμήματα που ακόμα και σήμερα μας αφήνουν άφωνους είναι απτή μαρτυρία αυτής της πάθους για την τέχνη. Ένα χαρακτηριστικό της κελτικής τέχνης είναι η ασυμμετρία σε συνδυασμό με την απλή διακοσμητική φύση.
Η πίστη και ο χρυσός: αυτοί οι “θερμόμετροι” της κοινωνίας
Το κελτικό κοινωνικό σύστημα βασιζόταν στην πελατεία: οι ελεύθεροι άνδρες ορκίζονταν πίστη στους ευγενείς με αντάλλαγμα προστασία και συντήρηση. Η δύναμη ενός αρχηγού μετριόταν από τον αριθμό των πιστών ακολούθων. Η πίστη ήταν θεμελιώδης και η προδοσία ενός όρκου είχε σοβαρές συνέπειες.
Για να σφραγίσουν τις συμφωνίες, συχνά γίνονταν ανταλλαγές ομήρων ή υιοθεσίες παιδιών μεταξύ οικογενειών, ενισχύοντας έτσι τους δεσμούς μεταξύ των φυλών και εξασφαλίζοντας την κοινωνική συνοχή. Ωστόσο, δεν ήταν μόνο ο αριθμός των ακολούθων που έδινε κύρος.
Στον κελτικό κόσμο, αυτό μετριόταν επίσης με βάση τον πλούτο που είχε συσσωρευτεί. Η διανομή πολυτελών αγαθών στους ακολούθους ήταν απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η πίστη τους και έτσι, αντιστρόφως, όσο περισσότερο χρυσό είχες, τόσο περισσότερο μετρούσες. Χωρίς να υπολογίζουμε το γεγονός ότι οι ακόλουθοι μπορούσαν επίσης να ανταλλαχθούν για χρυσό.
Τίποτα δεν επικυρώνεται αν δεν είναι στο τραπέζι και με μια κούπα μπύρα
Το συμπόσιο ήταν ένα ιερό γεγονός για τους Κέλτες, με αυστηρές ιεραρχίες ακόμα και στη διάταξη στο τραπέζι. Αλλά δεν ήταν μόνο θέμα φαγητού και ποτών: κατά τη διάρκεια αυτών των γιορτών αποφασίζονταν οι μελλοντικές στρατιωτικές εκστρατείες και συνάπτονταν συμμαχίες.
Με λίγα λόγια, ανάμεσα σε μια κούπα μπύρα και έναν διαγωνισμό ποτού αποφασίζονταν οι τύχες ολόκληρων φυλών. Ποιος θα το έλεγε ότι η διπλωματία περνούσε και από το τραπέζι;
Επίδειξη και γυμνότητα
Οι Κέλτες αγαπούσαν την επίδειξη: κεντημένες χιτώνες, πολύχρωμες μανδύες και χρυσά κοσμήματα ήταν σημάδι κύρους. Αλλά μερικοί πολεμιστές έφερναν αυτή την έννοια στα άκρα, πολεμώντας εντελώς γυμνοί.
Δεν ήταν μόνο θέμα τρέλας: οι πολεμιστές Gaesatae, μια ελίτ μισθοφόρων, πίστευαν ότι το να πολεμούν χωρίς προστασίες ήταν σημάδι αφοσίωσης στους θεούς του πολέμου. Ωστόσο, δεν εγκατέλειπαν ποτέ την ασπίδα τους, που θεωρούνταν ιερή. Ένα μείγμα αγριότητας και πνευματικότητας που ακόμα και σήμερα μας συναρπάζει.
