Σου έχει τύχει ποτέ να νιώσεις μια δόνηση στο smartphone σου, ίσως στην τσέπη ή στο γραφείο, για να ανακαλύψεις ότι δεν είχε έρθει καμία ειδοποίηση ή κλήση; Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως σύνδρομο φανταστικής δόνησης, είναι πιο κοινό από ό,τι μπορεί να νομίζεις και αποτελεί έναν ενδιαφέροντα καθρέφτη της σχέσης μας με την τεχνολογία.
Τι είναι το σύνδρομο φανταστικής δόνησης;
Πρόκειται για μια απτική ψευδαίσθηση: αντιλαμβανόμαστε λανθασμένα το τηλέφωνό μας να δονείται, ακόμα και χωρίς πραγματικά ερεθίσματα. Αυτό το ψυχολογικό φαινόμενο έχει αναλυθεί σε διάφορες μελέτες, όπως αυτή που δημοσιεύτηκε το 2012 – δηλαδή σε καιρούς όχι ακόμα υποψιασμένους – στο Computers in Human Behavior, που διαπίστωσε ότι το 89% των ανθρώπων έχει βιώσει αυτή την αίσθηση τουλάχιστον μία φορά κάθε δύο εβδομάδες.
Μιλάμε για μια περίοδο όπου η σχέση εξάρτησης από αυτές τις συσκευές ήταν στα σπάργανα, με προϊόντα που ναι, ήταν “τηλέφωνα” αλλά όχι ακόμα εντελώς “έξυπνα” ακόμα και σε επίπεδο εφαρμογών όπως τα κοινωνικά δίκτυα και η άμεση ανταλλαγή μηνυμάτων.
Οι ερευνητές ορίζουν αυτό το σύνδρομο ως μια λανθασμένη ερμηνεία των αισθητηριακών σημάτων από τον εγκέφαλό μας ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, μια πραγματική “απτική ψευδαίσθηση”.
Γιατί ο εγκέφαλός μας μας εξαπατά;
Δεν υπάρχει τίποτα περίεργο ή ανησυχητικό. Αυτή η εμπειρία είναι το αποτέλεσμα της υψηλής συχνότητας με την οποία αλληλεπιδρούμε με τις ηλεκτρονικές συσκευές. Μια μελέτη του 2010, που δημοσιεύτηκε στο BMJ, ανέδειξε πώς ο εγκέφαλός μας μπορεί να ερμηνεύσει λανθασμένα αισθητηριακά σήματα, ειδικά όταν βρισκόμαστε σε ενεργή αναμονή για μια ειδοποίηση, ή καλύτερα είδηση, υποδεικνύοντας ουσιαστικά πώς μπορεί να συμβεί και μέσω άλλων τρόπων (ανάλογα με την τεχνολογία που εμπλέκεται).
Αν περιμένουμε συνεχώς ένα μήνυμα, μια κλήση ή ένα e-mail, ο εγκέφαλός μας μπορεί να δημιουργήσει ένα είδος “ψευδούς συναγερμού”, αντιλαμβανόμενος δονήσεις που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. Αυτή η υπερ-επαγρύπνηση των αισθήσεων είναι μια απάντηση στη συνεχή χρήση των smartphones και στην πλέον κυρίαρχη κεντρικότητά τους στην καθημερινή μας ζωή.
Η τεχνολογική εξάρτηση και το σύνδρομο φανταστικής δόνησης
Μια μελέτη του 2013, επίσης δημοσιευμένη στο Computers in Human Behavior, συνέδεσε το σύνδρομο φανταστικής δόνησης με τις διαταραχές που σχετίζονται με την υπερβολική χρήση της τεχνολογίας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή η ψευδαίσθηση είναι ένα υποπροϊόν της εξάρτησης από τις ψηφιακές συσκευές.
Το 2015, μάλιστα, σε μια εμβάθυνση της μελέτης προστέθηκε ότι το σύνδρομο συχνά συνδέεται με το άγχος της αναμονής, δηλαδή την ένταση που νιώθουμε ενώ περιμένουμε ένα μήνυμα ή μια ενημέρωση για κάτι. “Το σύνδρομο φανταστικής δόνησης είναι μόνο μία από τις πολλές παρενέργειες μιας συνεχούς σύνδεσης, και για τους περισσότερους χρήστες είναι εντελώς αβλαβές“, δήλωσαν οι συγγραφείς της μελέτης.
Ένα περίεργο φαινόμενο, αλλά όχι ανησυχητικό
Αν και εσύ βιώνεις το σύνδρομο φανταστικής δόνησης, να ξέρεις ότι δεν υπάρχει τίποτα για να ανησυχείς. Πρόκειται για ένα αβλαβές φαινόμενο, που προκαλείται από τη συνεχή αλληλεπίδρασή μας με τα smartphones. Είναι όμως μια ευκαιρία να σκεφτούμε πόσο αυτές οι συσκευές έχουν γίνει πανταχού παρούσες στη ζωή μας και πώς η εξάρτηση από αυτές επηρεάζει τη συμπεριφορά μας και την αντίληψή μας για τον κόσμο.
Συνολικά, το σύνδρομο φανταστικής δόνησης είναι ένα αστείο του εγκεφάλου μας που, αν και περίεργο και μερικές φορές ενοχλητικό, δεν πρέπει να μας ανησυχεί. Αντίθετα, μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τη σχέση μας με την τεχνολογία και τη σημασία του να κάνουμε διαλείμματα, ίσως πρακτικά εφαρμόζοντας περιόδους αποτοξίνωσης, από αυτή την αδιάκοπη ψηφιακή διασύνδεση.
Πηγή: https://www.forbes.com/sites/traversmark/2024/09/13/a-psychologist-explains-phantom-vibration-syndrome-smartphone-hallucinations/
