Η ιστορία της ανθρώπινης τεχνολογικής προόδου είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένη με τα ορυκτά καύσιμα. Αλλά τι θα συνέβαινε σε έναν άλλο πλανήτη; Μια εξωγήινη πολιτισμός θα μπορούσε να αναπτύξει προηγμένες τεχνολογίες χωρίς πρόσβαση σε πόρους ανάλογους με το δικό μας κάρβουνο ή πετρέλαιο; Πιθανώς κάνουμε το λάθος να πιστεύουμε ότι η ζωή εκεί πάνω είναι ανθρωποκεντρική όπως στη Γη, αλλά από την άλλη δεν μπορούμε να φανταστούμε κάτι άλλο.
Αν οι εξωγήινοι είχαν βρει έναν άλλο τρόπο να κάνουν τη δική τους βιομηχανική επανάσταση;
Ο αστροβιολόγος Lewis Dartnell επισημαίνει έναν κρίσιμο κόμβο: η βιομηχανοποίηση απαιτεί πυκνές, άφθονες και εύκολα προσβάσιμες ενεργειακές πηγές. Στη Γη, η μετάβαση από το ξύλο στα ορυκτά καύσιμα αποτέλεσε τον καταλύτη που επιτάχυνε την τεχνολογική μας πρόοδο.
Ο άνθρακας παρείχε την απαραίτητη ενέργεια για την τροφοδότηση μηχανημάτων, την τήξη μετάλλων και την υποστήριξη παραγωγικών διαδικασιών μεγάλης κλίμακας. Αυτή ήταν πραγματικά μια επανάσταση με την πραγματική έννοια της λέξης!
Αλλά εδώ υπάρχει ένα θεμελιώδες παράδοξο: οι βιώσιμες ενεργειακές τεχνολογίες απαιτούν, για να αναπτυχθούν, μια βιομηχανική υποδομή που χρειάζεται η ίδια τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Ας πάρουμε τα ηλιακά πάνελ: η παραγωγή τους περιλαμβάνει εξαιρετικά ενεργοβόρες διαδικασίες διύλισης του πυριτίου για να συλλάβουν την ενέργεια από τον Ήλιο. Ακόμα κι αν υπάρχει μια εναλλακτική και είναι επίσης οικολογική.
Πώς να ξεπεράσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο χωρίς μια πρωτογενή πηγή υψηλής ενεργειακής πυκνότητας;
Οι ανανεώσιμες εναλλακτικές παρουσιάζουν σημαντικούς περιορισμούς στα αρχικά στάδια της βιομηχανοποίησης. Η αιολική ενέργεια, αν και καθαρή, δεν φτάνει σε θερμοκρασίες επαρκείς για την προηγμένη μεταλλουργία. Η υδροηλεκτρική ενέργεια θα λειτουργούσε μόνο σε πλανήτες με αφθονία υγρού νερού, ένα χαρακτηριστικό καθόλου δεδομένο στο σύμπαν.
Προϋποθέτοντας ότι η οπτική μας είναι “διαστρεβλωμένη” από τον τρόπο που η ζωή στη Γη έχει αναπτυχθεί, πρέπει να ληφθεί υπόψη και ένα θεμελιώδες χημικό στοιχείο: το οξυγόνο. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε εντοπίσει πλανήτες με συγκεντρώσεις συγκρίσιμες με τις δικές μας, απαραίτητες για τις διαδικασίες καύσης. Με αυτή την προϋπόθεση, χωρίς οξυγόνο πώς θα μπορούσε ένας εξωγήινος πολιτισμός να κάψει οποιοδήποτε καύσιμο;
Ένα άλλο πράγμα που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ο σχηματισμός των ορυκτών καυσίμων. Αυτό εξαρτάται από συγκεκριμένες γεωλογικές συνθήκες. Η τεκτονική των πλακών όχι μόνο ρυθμίζει το κλίμα, αλλά δημιουργεί τις συνθήκες για τη μετατροπή της οργανικής ύλης σε ενεργειακά αποθέματα. Ένας πλανήτης χωρίς αυτόν τον μηχανισμό δύσκολα θα ανέπτυσσε κοιτάσματα ανάλογα με τα δικά μας.
Κι όμως, το σύμπαν προσφέρει ενδιαφέρουσες εναλλακτικές. Στον Τιτάνα, δορυφόρο του Κρόνου, υπάρχουν λίμνες υγρών υδρογονανθράκων. Ένας πολιτισμός που εξελίχθηκε σε ένα τέτοιο περιβάλλον θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί αυτούς τους πόρους ακολουθώντας τεχνολογικές διαδρομές εντελώς διαφορετικές από τις δικές μας.
Και αυτό είναι ακριβώς το σημείο που θέλω να τονίσω: όπως ένας αρχαίος Ρωμαίος δεν θα είχε συλλάβει τη σύγχρονη χρήση του πετρελαίου, μπορεί να είμαστε ανίκανοι να κατανοήσουμε ριζικά διαφορετικά ενεργειακά παραδείγματα.
Ίσως το ερώτημα που πρέπει να θέσουμε δεν είναι αν ένας εξωγήινος πολιτισμός είναι ικανός να αναπτύξει τεχνολογία όπως εμείς, αλλά μάλλον με ποιον άλλο τρόπο θα έπρεπε να το κάνουμε εμείς.
