Φανταστείτε να μπαίνετε στο κατάστημα ενός φαρμακοποιού του 16ου αιώνα, ανάμεσα σε καπνισμένα αλαμπίκια και σκονισμένα βάζα. Θα περιμένατε μαγικά φίλτρα και απίθανα ελιξίρια, αλλά δύσκολα θα φανταζόσασταν να βρείτε ανθρώπινα κρανία σε σκόνη, λίπος πτώματος ή φρέσκο αίμα, πραγματική κανιβαλιστική ιατρική. Κι όμως, για αιώνες, αυτά τα μακάβρια συστατικά ήταν αναπόσπαστο μέρος της φαρμακοποιίας της Ευρώπης. Απίστευτο, αλλά αληθινό!
Κανιβαλιστική ιατρική: η μακάβρια ιστορία της χρήσης ανθρώπινων σωμάτων ως θεραπεία
Η ερώτηση προκύπτει αυθόρμητα: πώς φτάσαμε να θεωρούμε το ανθρώπινο σώμα πηγή ιατρικών θεραπειών; Η λογική πίσω από την πρακτική αυτή είχε τις ρίζες της στη θεωρία του “όμοιο θεραπεύει όμοιο”: αν υπέφερες από πονοκέφαλο, η θεραπεία ήταν να καταναλώσεις ένα κρανίο σε σκόνη· για αιματικά προβλήματα, τίποτα καλύτερο από το να πιεις το αίμα κάποιου άλλου.
Κάτι που, όσο παράλογο κι αν φαίνεται, θεωρείται ακόμα έγκυρο σε ορισμένα μέρη της αγροτικής Κίνας.
Αυτή η λογική σήμερα προκαλεί γέλιο, αλλά τότε έβρισκε τη δικαίωσή της στην πεποίθηση ότι τα ανθρώπινα υπολείμματα διατηρούσαν μια σπίθα από το ζωτικό πνεύμα του ατόμου από το οποίο προέρχονταν.
Το αίμα, ειδικότερα, θεωρούνταν το όχημα της ουσίας της ίδιας της ζωής, και όσο πιο φρέσκο ήταν, τόσο πιο ισχυρό θεωρούνταν. Κάποιοι προτιμούσαν ακόμη και το αίμα νεαρών παρθένων, θεωρούμενο πιο καθαρό και συνεπώς πιο αποτελεσματικό.
Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, ότι ακόμη και ο βασιλιάς Κάρολος Β’ της Αγγλίας έπινε ένα ειδικό έγχυμα με βάση ανθρώπινα κρανία (δείτε εδώ πόσα βρέθηκαν) βυθισμένα στο αλκοόλ, γνωστό ως “The King’s Drops”.
Μπορεί να σας ενδιαφέρει: Νοδόσαυρος: μια ανάλυση στο απολιθωμένο στομάχι του πλάσματος αποκαλύπτει το τελευταίο του γεύμα
Υπάρχει όμως υποκρισία σε όλα αυτά. Ενώ οι Ευρωπαίοι θεραπεύονταν με τα σώματα των νεκρών, δεν δίσταζαν να καταδικάσουν ως βάρβαρο και απάνθρωπο τον τελετουργικό κανιβαλισμό που ασκούνταν από ορισμένους ιθαγενείς πληθυσμούς της Αμερικής.
Κάτι που δεν διέφυγε από τον φιλόσοφο Μισέλ ντε Μονταίν, ο οποίος στο δοκίμιό του “Περί των Κανιβάλων” παρατηρούσε πως ο κανιβαλισμός των ιθαγενών ήταν, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη πιο σεβαστός από τη χρήση των ευρωπαϊκών πτωμάτων ως ιατρική.
Ευτυχώς, με την πρόοδο της επιστήμης αυτή η αμφιλεγόμενη πρακτική άρχισε να φθίνει τον 18ο αιώνα, αλλά ίχνη της επιβίωσαν εκπληκτικά για πολύ καιρό. Σήμερα, οι μεταμοσχεύσεις οργάνων, οι μεταγγίσεις αίματος και οι εμφυτεύσεις δέρματος αντιπροσωπεύουν την σύγχρονη και επιστημονικά έγκυρη έκδοση αυτής της αρχαίας συνήθειας.
Τελικά, το ερώτημα δεν ήταν ποτέ αν ήταν σωστό ή όχι να χρησιμοποιείται το ανθρώπινο σώμα ως ιατρική, αλλά μέχρι ποιο σημείο ήταν διατεθειμένοι να φτάσουν για να το κάνουν. Μια σκέψη που μας ωθεί να αναρωτηθούμε για τα ηθικά όρια της ιατρικής επιστήμης και την ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ της επιστημονικής προόδου και του σεβασμού για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
