Οι Βομβάτοι είναι χαριτωμένα αυστραλιανά μαρσιποφόρα, λίγο παχουλά και με συμπαθητική εμφάνιση. Αυτοί οι αξιολάτρευτοι κάτοικοι της Αυστραλίας και της Τασμανίας, με τα μυώδη πόδια τους ιδανικά για να σκάβουν περίπλοκες υπόγειες σήραγγες, κρύβουν ένα πραγματικά ιδιαίτερο μυστικό: είναι τα μόνα ζώα στον κόσμο που μπορούν να παράγουν περιττώματα με τέλεια γεωμετρική μορφή, πραγματικά κυβάκια. Ένα τόσο παράξενο γεγονός που μοιάζει σχεδόν με θρύλο, τόσο που ακόμη και οι επιστήμονες αρχικά δυσκολεύονταν να το πιστέψουν.
Οι πρώτες υποθέσεις: μεταξύ εδαφικών σημάνσεων και ξηρού κλίματος
Για χρόνια, το γιατί αυτής της παράξενης “παραγωγής” αποτέλεσε πραγματικό γρίφο για την επιστημονική κοινότητα. Μεταξύ των πρώτων υποθέσεων που προτάθηκαν, ήταν αυτή που σχετιζόταν με τη σήμανση του εδάφους. Πιστευόταν ότι η κυβική μορφή επέτρεπε στα περιττώματα να μην κυλούν μακριά, παραμένοντας καλά στοιβαγμένα για να σηματοδοτούν την παρουσία του βομβάτου. Ωστόσο, ο Mike Swinbourne, ειδικός σε αυτά τα μαρσιποφόρα στο Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, δεν φαίνεται πολύ πεπεισμένος για αυτή τη θεωρία. Αν και αναγνωρίζει ότι οι βομβάτοι χρησιμοποιούν τα περιττώματα για να οριοθετήσουν τους χώρους τους, η ιδέα των πραγματικών “κατασκευών” από περιττώματα του φαίνεται αβάσιμη.
Μια άλλη υπόθεση πρότεινε μια σύνδεση με το ξηρό κλίμα που χαρακτηρίζει πολλές περιοχές όπου ζουν οι βομβάτοι. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο οργανισμός αυτών των ζώων είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην εξαγωγή της μέγιστης ποσότητας υγρών από την τροφή που καταναλώνουν. Πιο ξηρά περιττώματα τείνουν να αποκτούν πιο σκληρές και γωνιώδεις μορφές. Πράγματι, ο Swinbourne παρατήρησε ότι σε περιβάλλοντα με μεγαλύτερη διαθεσιμότητα νερού, όπως οι ζωολογικοί κήποι, τα περιττώματα των βομβάτων τείνουν να είναι λιγότερο “κυβικά”. Η ενυδάτωση σίγουρα παίζει ρόλο, αλλά η πλήρης εξήγηση φαίνεται να είναι πιο περίπλοκη.
Ταξίδι στο έντερο: το κλειδί του κυβικού αινίγματος
Η ανατροπή στην έρευνα ήρθε χάρη στην επιμονή της Patricia Yang, μιας μελετήτριας ζωικών σωματικών υγρών στο Georgia Institute of Technology. Ενδιαφερόμενη από αυτό το μοναδικό φαινόμενο, αποφάσισε να εμβαθύνει στο ζήτημα. Παρά τις δυσκολίες στην εξεύρεση υλικού μελέτης, καθώς τα έντερα των βομβάτων δεν είναι εύκολα να βρεθούν, η Yang κατάφερε να αποκτήσει δείγματα από δύο αυστραλιανά δείγματα.
Αντίθετα με τις πρώτες διαισθήσεις, που υποθέτουν έναν πρωκτό με ιδιαίτερη μορφή ή μια “κατασκευή” του κύβου ήδη στο στομάχι, η πραγματική έκπληξη αποδείχθηκε η απίστευτη ελαστικότητα του εντέρου αυτών των μαρσιποφόρων. Κατά τη διάρκεια της πεπτικής διαδικασίας, η τροφή κινείται μέσω του εντέρου, και η πίεση που ασκείται από τα εντερικά τοιχώματα συμβάλλει στη διαμόρφωση των περιττωμάτων. Η μορφή του εντέρου, επομένως, είναι καθοριστική.
Ένα “γλύπτης” έντερο με δύο ζώνες διαφορετικής ελαστικότητας
Για να κατανοήσουν καλύτερα τον μηχανισμό, η Yang και η ομάδα της συνέκριναν την ελαστικότητα του εντέρου ενός βομβάτου με αυτή ενός χοίρου. Ενώ το έντερο του χοίρου έδειχνε μια αρκετά ομοιόμορφη ελαστικότητα, αυτό του βομβάτου αποκάλυψε μια αξιοσημείωτη ανωμαλία. Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν δύο βαθιές “εσοχές” όπου το έντερο του βομβάτου είναι πολύ πιο ελαστικό. Η συναρπαστική υπόθεση είναι ότι αυτές οι δύο πιο “μαλακές” ζώνες λειτουργούν ως καλούπια, διαμορφώνοντας τα περιττώματα, μέχρι να τους δώσουν τη χαρακτηριστική κυβική μορφή.
Αυτή η εξήγηση, βασισμένη σε αρχές βιολογίας και φυσιολογίας, έγινε δεκτή με ενδιαφέρον από άλλους ειδικούς του τομέα. Ο Swinbourne την χαρακτήρισε “πραγματικά πιθανή”, και ο Peter Clements, πρόεδρος της οργάνωσης Wombats SA, αναγνωρίζοντας την αξία της ανακάλυψης, ελπίζει σε περαιτέρω εμβάθυνση στους συγκεκριμένους μηχανισμούς που εμπλέκονται.
Απρόσμενες επιπτώσεις: η φύση διδάσκει τη βιομηχανία
Η έρευνα της Yang δεν σταματά εδώ, η ίδια η επιστήμονας παραδέχεται ότι πολλά ερωτήματα παραμένουν ακόμη ανοιχτά. Ωστόσο, η ανακάλυψη του πώς το έντερο του βομβάτου καταφέρνει να “σκαλίζει” αυτά τα τέλεια τουβλάκια, έχει επιπτώσεις που υπερβαίνουν το απλό φυσικό ανέκδοτο.
Όπως υπογραμμίζει η Yang, η κυβική μορφή είναι εξαιρετικά σπάνια στη φύση. Επί του παρόντος, εμείς οι άνθρωποι καταφέρνουμε να την πραγματοποιήσουμε κυρίως με δύο τρόπους: διαμορφώνοντας μαλακά υλικά ή σκαλίζοντας τα πιο σκληρά. Οι βομβάτοι, με το ιδιαίτερο πεπτικό τους σύστημα, μας δείχνουν μια τρίτη οδό, μια βιολογική διαδικασία που θα μπορούσε να εμπνεύσει νέες τεχνικές παραγωγής σε διάφορους τομείς. Ένα μικρό αυστραλιανό μαρσιποφόρο, με το μοναδικό του χαρακτηριστικό, θα μπορούσε επομένως να ανοίξει νέους ορίζοντες στη μηχανική και τη βιομηχανία.
Πηγή: https://www.nationalgeographic.it/perche-le-feci-del-vombato-hanno-forma-cubica
